Moczówka prosta

Moczówka Prosta (ang. Diabetes Insipidus) jest to choroba charakteryzująca się wytwarzaniem bardzo dużych ilości (> 4 l/dobę) rozcieńczonego moczu w następstwie całkowitego bądź częściowego zaburzenia produkcji lub działania wazopresyny (hormonu antydiuretycznego, ADH).

Wydalanie dużych ilości moczu prowadzi do zewnątrz- i wewnątrzkomórkowego odwodnienia, a w konsekwencji do wzmożonego pragnienia i polidypsji (spożywanie nadmiernej ilości płynów).

Moczówka prosta występuje w dwóch postaciach:

• Moczówka prosta ośrodkowa
  (Central Diabetes Insipidus, moczówka prosta neurogenna, moczówka prosta przysadkowa, moczówka prosta zależna od wazopresyny) – jako wynik niezdolności tylnego płata przysadki do wydzielania odpowiednich ilości wazopresyny.
  Najczęstszą przyczyną jest upośledzenie produkcji tego neurohormonu w podwzgórzu lub mechaniczne przerwanie drogi nadwzrokowo-przysadkowej.
• Moczówka prosta nerkowa
  (nefrogenna, nerkopochodna), występuje w efekcie utraty przez nerki zdolności do reagowania na wazopresynę.

Przyczyny moczówki prostej

1. Uszkodzenie układu podwzgórzowo-przysadkowego:
   • – guzy śródsiodłowe (25%)
   • – zabiegi neurochirurgiczne (20%)
   • – urazy głowy (16%)
   • – choroby autoimmunologiczne i zapalne (8%)
2. Idiopatyczna moczówka prosta – pochodzenie nieznane (30%)
3. Postaci rodzinne moczówki prostej (<2%)

Epidemiologia

Moczówka prosta ośrodkowa to stosunkowo rzadkie schorzenie. Szacuje się, że na moczówkę prostą cierpi 1 na 25 000 osób.

Istotną grupą przyczyn powodujących zaburzenia czynności neurosekrecyjnej tylnego płata przysadki mózgowej są zabiegi operacyjne dokonywane w rejonie podwzgórza i przysadki. Przejściowa niewydolność tylnego płata przysadki po tego typu zabiegach jest spotykana bardzo często, jednak do rozwoju utrwalonych zaburzeń dochodzi przy uszkodzeniu ponad 80% włókien nerwowych łączących tylny płat przysadki z podwzgórzem.

Idiopatyczna moczówka prosta może rozwinąć się w każdym wieku u obu płci. W jej przebiegu dochodzi do zaniku włókien nerwowych, za pośrednictwem których dochodzi do uwolnienia wazopresyny do przysadki, a następnie z tylnego płata przysadki do krwiobiegu.

Postać rodzinna jest znacznie rzadsza i jest związana ze zmniejszeniem ilości włókien nerwowych, za pośrednictwem których dochodzi do uwolnienia wazopresyny z podwzgórza do przysadki, a następnie z tylnego płata przysadki do krwiobiegu.

Pozostałe przyczyny prowadzą do niedoboru wazopresyny poprzez ucisk mechaniczny bądź odczyn zapalny.

Objawy moczówki prostej:

1. Poliuria
   – oddawanie dużych ilości moczu;
2. Nokturia
   – oddawanie moczu w nocy;
3. Polidypsja
   – nadmierne pragnienie z piciem dużej ilości wody (szczególnie zimnej);

Rozpoznanie

Podstawą rozpoznania moczówki prostej jest ocena reakcji na podaną desmopresynę. W przypadku moczówki prostej ośrodkowej obserwujemy spadek objętości moczu i wzrost jego osmolarności czyli ciśnienia osmotycznego, będącego miarą sumarycznego stężenia wszystkich substancji w moczu. Jeśli po podaniu desmopresyny nie obserwujemy zmian w objętości moczu oraz osmolarności to mamy do czynienia z moczówką prostą nerkową.

Możliwości terapeutyczne w leczeniu moczówki prostej